De Baasjes in de hoofdrol

Ons leven lang worden we beheerst door spelletjes en verhaaltjes. Zowel de spelletjes als de verhaaltjes krijgen we van onze ouders, leraren en baasjes aangepraat. Als we deze goed kunnen meespelen en napraten zijn we succesvol, dan doen we het goed en zijn zelfs braaf.

Zo eenvoudig zit het leven in elkaar.

Oorlog

Ik zal een populair voorbeeld nemen, oorlog.

We hebben geleerd een oorlog eerder een conflict te noemen dan een slachtpartij, waarbij een paar baasjes honderdduizenden meest jonge mensen met wapentuig op elkaar afsturen om elkaar te vermoorden.

Deze baasjes fantaseren vervolgens een verhaal bij elkaar. Dat verhaal gaat dan als volgt, er loopt een groep mensen rond, die deze club op een hoop veegt en omdoopt tot ‘de vijand’. Volgens de leiders moet de bevolking bang zijn voor deze verschrikkelijke mensen, want zij zouden morgen weleens bij ons op de stoep kunnen staan.

Grap

De grap is dat dit verhaal uitsluitend om 1 ding draait: de chefs willen heersen over nog meer mensen, die zij burgers noemen. Van deze burgers zeggen zij toestemming te hebben gekregen om hen te overheersen voor een bepaalde periode, wat een regeerperiode heet. Het tijdsbestek waarin die instemming aan hen wordt gegeven noemen ze verkiezingen.

De baasjes nemen het dan met woorden tegen elkaar op (tijdens het ‘debat) en degene die het best kan praten en liegen (let op het is deze mix waar het om draait) krijgt zogenaamd het ‘mandaat’ om te leiden. Dat is een periode waarin zij voortdurend hun zin willen krijgen. Dat laatste noemen zij ‘regeren’.

Om dit verhaal aan iedereen uit te dragen en vooral eindeloos te herhalen hebben de ‘men in charge’ iets schitterends bedacht. Vroeger bestonden er omroepers, die in een dorp eens in de week een bericht hadden voor de inwoners. Deze man of vrouw maakte dan een rondje door het plaatsje en riep om wat er aan de hand was. Diezelfde rol vervullen nu de ‘media’. Dat zijn mensen die het verhaal van de baasjes rondtoeteren.

Hun rol is de ‘burgers’ overtuigen dat hun verhaaltjes geloofd worden.

Kennis

Naast de media schakelen de baasjesclubs ook wetenschappers in. Deze groep van mensen heeft ‘de kennis’, dat is de waarheid, waarvan de heersers verwachten dat alle burgers dit aannemen en geloven. Doen de arme burgers dat niet dan zijn ze dom en horen er niet bij.

Dankzij deze laatste groep mensen hebben we veel meer ‘begrip’ en is alles minder simpel. Er is niet meer eenvoudigweg een vijand, nee er is vijanddenken. Dus in plaats van gewoon te vertellen dat de baasjesclub nog meer macht naar zich wil toetrekken en bereid is daarvoor ‘burgers’ opdracht te geven om te moorden (wat juist niet mag als de leiders hiervoor geen bevel gegeven hebben) krijgen we een verhaal over hoe dit vijanddenken in elkaar zit.

Dat is de zogenaamde psychologie die uitlegt waarom de mens zich op een dergelijke manier gedraagt. Zij zeggen dat mensen te veel zwart-wit denken, als in jij bent goed en ik ben fout. Een hele groep wordt daarbij over een kam geschoren en ‘er wordt’ aangenomen dat de andere groep mensen niet te vertrouwen is.

Het meest bizarre is dat de aanvoerders deze kennis gebruiken om ‘de burgers’ nog gemakkelijker te bedriegen. En als klap op de vuurpijl vermoeien hele volksstammen zich in de redenen waardoor het komt dat de bevolking is gaan ‘vijanddenken’. Niet het liederlijke gedrag van de leiders komt onder de loep, maar dat van de belazerde bevolking.

Vijanddenken

Wetenschappelijk bekeken is vijanddenken een ‘denkpatroon’ waarbij je anderen ziet als vijand, zonder genuanceerde afweging (logisch iedere dag spelen ze hetzelfde riedeltje af op tv/internet) en het komt voort uit onzekerheid en angst. Je ziet de focus ligt volledig op de bevolking, terwijl de uitbaters van dit denken met een sigaar in hun hoofd in hun ‘club’ buiten de schijnwerpers blijven.

Om dit vijanddenken te verhelpen kan het kiesvolk beter doen aan zelfreflectie, empathie leren ontwikkelen voor de andere kant, een gesprek met de vijanden aanknopen, samenwerking met hen zoeken of andere volstrekt onmogelijke dingen doen. In ieder geval ligt de schuld bij het volk. Zij stemmen in, luisteren en sturen hun kinderen naar het front!

Kerstboom

Met andere woorden ze tuigen een hele kerstboom op om aan hun ‘onderdanen’ te verkopen wat zij willen heersen, ja dat is gewoon hun zin willen krijgen. En de enige reden voor het verkooppraatje is dat zij jonge mannen en vrouwen nodig hebben om de denkbeeldige vijand te vermoorden, zodat straks overlevers hen zullen gehoorzamen.

Wat ik in dit hele verhaal, dat dagelijks op tv en internet wordt afgespeeld, mis is een verklaring hoe het komt dat regeerders voortdurend hun zin willen krijgen, zeg maar de psychologie van de baas.

Ik denk dat hierop een kort antwoord mogelijk is. Politici, de baasjes, hebben vroeger geleerd als baby te schreeuwen als iets gebeurde dat ze niet wilden. En zij doen dat nog steeds, met dit verschil dat ze rondom hun spektakel een schouwburg gebouwd hebben waarin verhalen worden verteld en spelletjes gespeeld, met de schreeuwers in de hoofdrol.

Rob Vellekoop, 3 mei 2025