Een bericht van Lie van Schelven

Het archetype van de Kruisvaarder is het resultaat van programmering en conditionering met religieuze beelden, verhalen en voorstellingen. De wanhoop die spreekt uit de oproep voor een kruistocht is wellicht de sterkste programmering. De overname door wanhoop van je gedachten, van je emoties en handelingen en je gevoel van afgescheiden, alleen en bedreigd zijn, is een uiting van ons geloof in de oerzonde.

“We moeten ons tot de tanden bewapenen”. Met deze woorden roept onze Koning het archetype van de Kruisvaarder opnieuw tot leven. In onze geschiedenis hebben talloze mensen het zwaard voor het ideaal van een ander opgepakt. Wanneer we de dynamiek èn de tragiek doorsnappen, kan dit archetype eindelijk tot rust komen. We hoeven niet meer op kruisvaart.

Godfried van Bouillon

De tragiek van het archetype van de Kruisvaarder ontdekte ik in de winter van 2007 toen we met 9 Reisgenoten door de Ardennen reisden om Helderheid te krijgen over de geschiedenis van oa de Merovingers. In de nacht droom ik van een kasteel aan een rivier. Na het ontbijt vertrekken we naar het kasteel van Bouillon. Eenmaal binnen heb ik contact met het veld van Godfried van Bouillon: Een intens gevoel van spijt, van misleid worden, van ontreddering. Zwaarte. Een verzoek om vergeving, opHeldering. “Neem nooit het zwaard op voor het ideaal van een ander”, hoor ik zachtjes. Onder de indruk van de intensiteit begrijp ik ogenblikkelijk het belang van mijn ervaring.
Eenmaal weer buiten heeft één van de Reisgenoten, die een rondje om het kasteel had gewandeld, een piepklein zwaardje voor mij. “Deze is voor jou”.

Jeruzalem

Vervolgens verdiep ik mij in de geschiedenis van de Kruistochten. Ik lees een indrukwekkend boek van Christopher Tyerman De Kruistochten over de toedracht van de Kruistochten. Op het einde van het tragische leven van Godfried legt hij, aangekomen in Jeruzalem, ontredderd en gedesillusioneerd door wat hij onderweg naar Jeruzalem gezien heeft aan plunderingen en verwoesting door zijn voorgangers (oa zijn broer Boudewijn), het zwaard op het altaar van Het Heilige Hart kerk, ‘neem nooit meer het zwaard op voor het ideaal van een ander’. Ik ben met stomheid geslagen wanneer ik dit lees. Godfried sterft niet lang daarna, alleen gelaten, hij wilde geen koning zijn van Jeruzalem. Onopgehelderd is waar hij uiteindelijk begraven is.

Paus Urbanus II

De Kruistochten zijn in het leven geroepen door Paus Urbanus II, voorheen een Benedictijnse monnik. In maart 1095 roept hij op om naar Jeruzalem te trekken. Reden: ‘De islamieten hebben de altaren besmeurd met bloed dat ze in de doopvonten lieten vloeien. Ze hebben de christenen besneden en hen gegeseld en gemarteld, voordat ze hen doodden’. Urbanus roept op tot wraak, ‘we’ll smoke them out’ en wie aan de oproep gehoor geeft, krijgt een aflaat. Talloze welgestelde mannen nemen het zwaard op voor het ideaal van Urbanus en verlaten haard, vrouw en kinderen. De gemeenschappen raken ernstig ontregeld. Het archetype van de Kruisvaarder is verschenen.

Fake news

Echter, Tyerman toont in zijn omvangrijke onderzoek aan, dat er van gewelddadige islamieten toentertijd helemaal geen sprake was. Er was een levendige gemeenschap in Jeruzalem waar mensen met verschillende geloven vreedzaam samenleefden en bouwden aan een florerende samenleving.
Dit motief zien we meer: de Reconquista, tegen de Spaanse Moren, vreedzaam samenlevend met Joden en Christenen in Andalusië; de kruistocht tegen de Katharen, een florerende gemeenschap in Aquitanië, die de jaloezie opwekte van de Kerk; de kruistocht in Irak naar niet bestaande massavernietigingswapens; de kruistocht tegen een virus met een dubieuze fatality rate, en dan recent de gepushte kruistocht tegen de Russen in een proxy oorlog van de VS en de NATO.

De illusie

De illusie dat er iets verdedigd moet worden, komt door een sterke identificatie met een ideologie, religie of geloof (bv in wetenschap). Dat leidt tot afgescheidenheid, ‘wij-zij’. Er ontstaat vijanddenken, er wordt een vermeende vijand aangewezen. Vervolgens is duidelijk dat je er veel geld kan verdienen, er is een verdienmodel en tenslotte ontdek je dat het archetype van de Kruisvaarder een religieus getinte dekmantel is voor imperialisme.

Wellicht realiseren we ons bij deze recente Europese oproep voor een Kruistocht tegen de Russen eindelijk dat vijanddenken allemaal programmering is. Een programmering dat het alleen mogelijk is om het ‘kwaad’ te bestrijden, dat ‘zij’ altijd zullen overrompelen, ja zelf wanhopig voelen is een conditionering.
Kruisvaarders bedienen zich altijd van vijanddenken, aanwijzen van een vermeende vijand (zondebok), een verdienmodel en imperialisme.

Programmering en conditionering

Het archetype van de Kruisvaarder is het resultaat van programmering en conditionering met religieuze beelden, verhalen en voorstellingen. De wanhoop die spreekt uit de oproep voor een kruistocht is wellicht de sterkste van de programmering. De overname door wanhoop van je gedachten, van je emoties en handelingen en je gevoel van afgescheiden, alleen en bedreigd zijn, is een uiting van ons geloof in de oerzonde: inherent schuld, schaamte en schande.
Sneuvelbereidheid is ten diepste een uiting van ons geloof in de oerzonde. Sneuvelbereidheid om wanhoop te voorkomen, een bloedoffer brengen, onze zonen offeren, een aflaat verkrijgen (‘deugen’), het zijn allemaal religieuze beelden.
Het is de hoogste tijd dat we deze programmering van oerzonde en wanhoop doorzien. We zijn zóveel meer dan dat. Echt, we kunnen dit.

Het zwaard

Na ons bezoek aan Bouillon reis ik naar Jeruzalem. In mijn rugzak het piepkleine zwaardje. In de donkere Het Heilige Hart kerk vind ik het altaar. Anderhalf jaar heb ik gereisd met Godfried van Bouillon en het archetype van de Kruisvaarder. ‘Neem nooit het zwaard op voor het ideaal van een ander’, ik heb het intens doorleefd en verinnerlijkt. Later die week begraaf ik het zwaardje in de tuin van de Tempelberg onder een oude Olijfboom, symbool van Vrede en Verzoening, van Vriendschap en Verbondenheid, van Liefde en Trouw.

Dit artikel verscheen ook op Ruimtevoornieuwdenken.nl